Η δύναμη της ενέργειας: Κονγκολέζοι καλλιτέχνες μοιράζονται την αλήθεια τους στο ντοκιμαντέρ "Ukweli"

“Ο καταναλωτισμός στον κόσμο σήμερα έχει δημιουργήσει μια τόσο καταναλωτική κουλτούρα χωρίς να κατανοεί τις συνέπειες. Η τέχνη είναι ο τρόπος για να δημιουργήσουμε μια νέα οπτική των πραγμάτων.” — Mugabo

Ένας κονγκολέζος καλλιτέχνης με το όνομα Mugabo σκύβει χαμηλά στο έδαφος επί της οθόνης. Προσθέτει μπογιά, χρωματιστό γυαλί, παλιές μητρικές κάρτες υπολογιστών και άλλα αντικείμενα σε ένα πολυχρησιμοποιημένο ξύλινο πλαίσιο.

“Ο Lumumba κάποτε είπε, "Η ιστορία της Αφρικής δεν θα γραφτεί από κάποια Δυτική ή Ανατολική χώρα. Αλλά η ιστορία της Αφρικής θα γραφτεί στην Αφρική από Αφρικανούς", λέει ο Mugabo στην αφήγηση της ταινίας, μιλώντας για τον θρυλικό ηγέτη της κονγκολέζικης ανεξαρτησίας, Patrice Lumumba. “Πιστεύω ότι είμαστε η γενιά που πρόβλεψε.”

Η Rita, κονγκολέζα ποιήτρια slam περιστοιχισμένη από σκουριασμένα αεροπλάνα, μιλά στην κάμερα. Η ποίησή της είναι ωμή. Παθιασμένη. “Ο φόβος γεννά τη σιωπή. Η σιωπή πνίγει την αλήθεια. Αρνούμαι να σιωπήσω, αν μπορώ να πεθάνω με τη φωνή μου να υψώνεται δυνατά. Στο όνομα των γυναικών μιλάω”, δηλώνει.

Ένα μέλος της κονγκολέζικης ομάδας που ονομάζεται Street Dancers κινείται με πάθος σε έναν σκονισμένο δρόμο, περιστοιχισμένο από ένα μικρό πλήθος. Ο χορός του εκπέμπει χαρά, θετικότητα και αυτονόμηση.

“Κάθε χώρα στον κόσμο έχει τη δική της ιστορία, αλλά η αληθινή ιστορία πρέπει να προέρχεται από εμάς”, δηλώνει ο χορευτής. “Έλα εδώ, μίλα μου, ρώτα με. Μην δημιουργείς την άσχημη ιστορία για τη χώρα μου. Η χώρα μου είναι πανέμορφη!”

Αυτό είναι το μήνυμα του Ukweli (The Truth), ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας 23 λεπτών με παραγωγό την Google που προσφέρει μια ματιά στις ζωές τριών κονγκολέζων καλλιτεχνών που θέλουν να εκφράσουν την αλήθεια τους και να αφηγηθούν οι ίδιοι την ιστορία τους.

Οι καλλιτέχνες μάς προσκαλούν να εξερευνήσουμε τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) από μια νέα οπτική, όχι απλώς ως μια χώρα που μαστίζεται από τον πόλεμο, τις συγκρούσεις, τη σεξουαλική βία και τη φτώχεια, μεγάλο μέρος των οποίων τροφοδοτείται από το κερδοφόρο εμπόριο των ορυκτών που χρησιμοποιούνται σε smartphone, φορητούς υπολογιστές και άλλα ηλεκτρονικά είδη, αλλά ως τη χώρα ταλαντούχων, παθιασμένων ανθρώπων με τη θέληση να χαράξουν το δικό τους μέλλον.

Οι περισσότεροι από εμάς συνδεόμαστε με κάποιον τρόπο με τον Κονγκό χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Όταν περπατάμε με ένα smartphone στην τσέπη μας, έχουμε πάνω μας ένα κομμάτι του Κονγκό. Όταν κάνουμε βιντεοκλήσεις στον φορητό υπολογιστή μας, βασιζόμαστε στα ορυκτά που προέρχονται από τα κονγκολέζικα ορυχεία. Το Ukweli είναι επηρεασμένο από άλλες ταινίες της Google όπως το Journey of Gold και εμπειρίες επαυξημένης πραγματικότητας όπως το Journey through Our Supply Chain, για να προσφέρει σε όλους μας μια νέα προοπτική στην ιστορία και στα αποτελέσματα της προμήθειας ορυκτών υπεύθυνης προέλευσης.

Η Google συνεργάζεται με συνέταιρους και αρχές στη ΛΔΚ και άλλα μέρη του κόσμου για την υπεύθυνη προμήθεια βολφραμίου, κασσίτερου, τανταλίου, χρυσού και κοβαλτίου.

Εργαζόμαστε, επίσης, για να παρέχουμε επιπλέον οικονομικές ευκαιρίες μέσω προγραμμάτων όπως είναι το πρόγραμμα Congo Power, το οποίο εγκαθιστά μικροδίκτυα τροφοδοτούμενα από ηλιακή ενέργεια και άλλα έργα ανανεώσιμης ενέργειας σε διάφορες κοινότητες του Κονγκό. Πιστεύουμε ότι ο εξοπλισμός των κοινοτήτων με λειτουργική ισχύ είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να υποστηρίξουμε τον λαό του Κονγκό να ανακτήσει την προσωπική του δύναμη και να επιδιώξει ευκαιρίες που μπορεί να μην έχει σήμερα.

Ελπίζουμε ότι ταινίες όπως το Ukweli θα εμπνεύσουν τους καταναλωτές, τις άλλες εταιρείες και τους συνεργαζόμενους προμηθευτές μας να υιοθετήσουν μια παρόμοια θέση απέναντι στους ανθρώπους στις κοινότητες των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Χρειάζεται ένα ισχυρό δίκτυο για την υποστήριξη συστημικών αλλαγών. Ταυτόχρονα με την κυκλοφορία της ταινίας, θα ξεκινήσουμε μια εκστρατεία με το ίδρυμα Panzi Foundation, το Sentry Project, το Action Kivu και την Πρωτοβουλία Ορυκτών Υπεύθυνης Προέλευσης (Responsible Minerals Initiative) για τη χειραφέτηση των γυναικών που έχουν επιβιώσει από καταστάσεις σεξουαλικής βίας, προκειμένου να ανακτήσουν τη δύναμή τους.

Δίνοντας τη δύναμη στις γυναίκες που επιβίωσαν να ανακτήσουν τον έλεγχο

“Σπάω τις αλυσίδες του κατεστημένου. Είμαι η αδελφή σου. Είμαι η μητέρα σου. Αρνούμαι να σπαταλήσω τις δυνάμεις μου σε δάκρυα.” — Rita

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ΛΔΚ μαστίζεται από δύο πολέμους και παρατεταμένες μεταπολεμικές συγκρούσεις, με παραστρατιωτικές ομάδες να δρουν ελεύθερα σε ολόκληρη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων πολλών κοινοτήτων εξόρυξης. Μία από τις πιο καταστροφικές τακτικές των παραστρατιωτικών ομάδων είναι η χρήση του βιασμού ως όπλου πολέμου.

“Είναι ένας τρόπος να ασκήσουν εξουσία και επιρροή και να επιβάλουν τον τρόμο”, εξηγεί η Emily Warne, διευθύντρια στρατηγικών συνεργασιών και επικοινωνιών στο Panzi Foundation, ένα αναγνωρισμένο κέντρο περίθαλψης για άτομα που έχουν επιβιώσει από καταστάσεις σεξουαλικής βίας στη ΛΔΚ. “Ο βιασμός ως όπλο πολέμου είναι συστημικός. Δεν επηρεάζει μόνο το θύμα. Έχει σκοπό να καταστρέψει τον κοινωνικό ιστό ολόκληρων κοινοτήτων.”

Παράγοντες που περιπλέκουν την κατάσταση είναι η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών και ενεργειακής υποδομής στη ΛΔΚ. “Φανταστείτε πώς είναι η ζωή σε μια φτωχή κοινότητα χωρίς πόρους, όπου οι γυναίκες κουβαλάνε μπιτόνια κηροζίνης ή πετρελαίου ντίζελ από κέντρα διανομής στα σπίτια τους, διακινδυνεύοντας να πέσουν θύματα βιασμού στον δρόμο απλώς και μόνο για να παραλάβουν ορυκτά καύσιμα”, δηλώνει ο Dan Kammen, καθηγητής στον τομέα ενέργειας του Πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνια. Ο Kammen συνεργάζεται με την Google σε διάφορα έργα ανανεώσιμης ενέργειας στη ΛΔΚ.

Παρόλο που το Ukweli δεν αναφέρεται ρητά στη σεξουαλική βία βάσει φύλου, η σύνδεση μεταξύ του μηνύματος της ταινίας και της χειραφέτησης των γυναικών του Κονγκό είναι προφανής. “Όταν βγαίνω στη σκηνή”, λέει η Rita στην ταινία, “είναι για να πω στους Κονγκολέζους και σε ολόκληρο τον κόσμο ότι οι γυναίκες μπορούν να κάνουν οτιδήποτε μπορεί να κάνει και ένας άντρας”.

Το μήνυμα της ταινίας ευθυγραμμίζεται τέλεια με την αποστολή του Panzi Foundation να δει τις γυναίκες να ακμάζουν ως ισότιμα πρόσωπα στις κοινότητές τους. “Το ζητούμενο είναι η ανάκτηση δύναμης σε όλες τις διαφορετικές μορφές της”, εξηγεί η Warne. “Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα που επιβίωσαν από τέτοιες καταστάσεις έχουν τα εργαλεία για να εξελιχθούν σε υποστηρικτές εφόσον το επιθυμούν, να στηρίξουν τον εαυτό τους και να πάρουν τον έλεγχο του μέλλοντός τους, καθώς και να έχουν πρόσβαση στο σύστημα δικαιοσύνης προκειμένου να αντισταθούν στους δράστες και στο κλίμα ατιμωρησίας.”

Στην πρεμιέρα του Ukweli την 1η Μαρτίου, ο ιδρυτής του Panzi Foundation και παραλήπτης Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, Δρ. Denis Mukwege θα συζητήσει τις ριζικές μεταμορφώσεις που έχει ζήσει από πρώτο χέρι των θυμάτων σεξουαλικής βίας που έχουν ξαναχτίσει τη ζωή τους. Σε μια συζήτηση συντονισμένη από τη βραβευμένη ηθοποιό και υπέρμαχο των δικαιωμάτων των γυναικών, Thandie Newton, το Panzi Foundation θα εξερευνήσει τι σημαίνει για τις γυναίκες που έχουν επιβιώσει από καταστάσεις σεξουαλικής βίας η ανάκτηση δύναμης και πώς εμείς, ως πολίτες του κόσμου, μπορούμε να βοηθήσουμε.

Το Panzi Foundation, το οποίο προσφέρει την κοινωνικοοικονομική επανένταξη ως μέρος του ολιστικού θεραπευτικού μοντέλου του, συνεργάζεται με την Google για την ανάπτυξη ενός νέου προγράμματος που θα μάθει στις επιζώσες για την επιχειρηματικότητα στο πεδίο της ηλιακής ενέργειας. Αυτό περιλαμβάνει την εγκατάσταση ηλιακής τεχνολογίας σε ορισμένες εγκαταστάσεις του Panzi και την εκπαίδευση σε δεξιότητες μελλοντικών θέσεων εργασίας σε τομείς όπως είναι η μηχανική, η συγκόλληση ή οι πωλήσεις. Ένα από τα κέντρα νομικής βοήθειας του Panzi στο νησί Idjwi είναι ήδη συνδεδεμένο σε ένα ηλιακό μικροδίκτυο που αναπτύχθηκε το 2019.

Το πρόγραμμα επιχειρηματικότητας στην ηλιακή ενέργεια δεν θα διευρύνει μόνο το μενού των ευκαιριών εκπαίδευσης σε επαγγελματικές δεξιότητες που προσφέρει στις επιζώσες το Panzi Foundation, αλλά θα συμβάλλει επίσης σε έναν ακόμα βαθύτερο στόχο. “Αυτές οι γυναίκες θα μάθουν πώς να παρέχουν κυριολεκτική ισχύ, μέσω της ηλιακής ενέργειας, σε εγκαταστάσεις που βοηθούν άλλες γυναίκες που επιβίωσαν από παρόμοιες καταστάσεις”, δηλώνει η Warne. “Αλλά πάνω από όλα, ελπίζουμε ότι οι νέες επαγγελματικές δεξιότητες, η αυτοπεποίθηση και η ανεξαρτησία που θα αποκτήσουν θα αποτελέσουν τα θεραπευτικά εργαλεία που θα επιτρέψουν σε αυτές τις γυναίκες να ανακτήσουν την προσωπική, εγγενή δύναμή τους στην πορεία.”

Αλλάζοντας τη δυναμική της εξουσίας μέσω της πρόσβασης στην αγορά

“Αγωνίζομαι για την ιστορία του αύριο. Γιατί η ιστορία του αύριο είμαι εγώ.” — Μέλος της ομάδας Street Dancers

Από τότε που το Βέλγιο ξεκίνησε την αποικιοποίηση του Κονγκό τη δεκαετία του 1870, οι πλούσιοι φυσικοί πόροι της ΛΔΚ αποτελούν αιτία συγκρούσεων και βίας. Η αδύναμη κεντρική κυβέρνηση και η εκτεταμένη γεωγραφική έκταση της χώρας περιπλέκουν τη δυνατότητα ανάκαμψης της ΛΔΚ σήμερα, καθώς πολλές κοινότητες δεν έχουν την ενεργειακή υποδομή για να συμμετέχουν ανταγωνιστικά στην οικονομία.

Αναγνωρίζουμε ότι η παρουσία μας στη ΛΔΚ έχει αντίκτυπο στις κοινότητες εξόρυξης και πιστεύουμε ότι έχουμε υποχρέωση να βελτιώσουμε τις συνθήκες για τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Για να το πετύχουμε αυτό συνεργαζόμαστε με ορυχεία υπεύθυνης εξόρυξης χωρίς συγκρούσεις και αναζητούμε ευκαιρίες για να επιστρέψουμε πόρους.

Μέσω του προγράμματος Congo Power, συνεργαζόμαστε από το 2018 με μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, ακαδημαϊκούς οργανισμούς και εταιρείες τεχνολογίας για την εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας στο νησί Idjwi, στο Ituri, το Nyamurhale, το Walikale και άλλες κοινότητες του Κονγκό. Τα συστήματα ποικίλλουν σε μέγεθος και δυνατότητες, αλλά ο στόχος παραμένει ο ίδιος σε κάθε εγκατάσταση: να ενδυναμώσουμε την κοινότητα τροφοδοτώντας την με ενέργεια.

"Δεν μπορείς να πεις την ιστορία σου αν δεν μπορεί να ακουστεί το αφήγημά σου για την οικονομική κατάσταση και τα ανθρώπινα δικαιώματα”, αναφέρει ο Kammen. “Και για πολλούς ανθρώπους στο Κονγκό, οι φωνές τους συχνά σιωπαίνουν υπό την απειλή της βίας.”

“Αν όμως μπορείς να τους εξασφαλίσεις ασφαλή παροχή καθαρής ενέργειας, για τα πάντα από τη λειτουργία των σχολείων μέχρι των τοπικών επιχειρήσεων, αυτό αλλάζει εντελώς τον υπολογισμό για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες. Ξαφνικά έχουν ένα βιώσιμο οικονομικό μέλλον χωρίς να πρέπει να πληρώνουν με αίμα τους πολέμαρχους.”

Παραμένοντας σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις

“Η Γκόμα έχει τη δική της ιδιαίτερη ποίηση, τη δική της ομορφιά. Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσουμε αυτή την ιδέα για την επόμενη γενιά, να τους πούμε ότι μπορείς να εκτιμήσεις οποιοδήποτε μέρος και τη δική του ιδιαίτερη ομορφιά.” — Mugabo

Μία από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που έχουμε λάβει ως εταιρεία για την εφοδιαστική αλυσίδα είναι η δέσμευση να παραμείνουμε στη ΛΔΚ, για να αγωνιστούμε για αυτές τις κοινότητες, αντί να αναζητήσουμε πηγές προμήθειας για τα ορυκτά μας αποκλειστικά από πιο "ασφαλείς" χώρες. Γνωρίζουμε ότι η εγκατάλειψη της ΛΔΚ δεν λύνει το πρόβλημα των ορυκτών από περιοχές συγκρούσεων. Απλά αφήνει τη χώρα να αντιμετωπίσει προβλήματα τα οποία έχουν επιδεινωθεί και λόγω των εφοδιαστικών αλυσίδων ηλεκτρονικών ειδών.

“Ένα από τα πράγματα που διαρκώς τονίζουμε στις εταιρείες είναι πόσο σημαντικό είναι να αναζητούν πηγές υπεύθυνης προμήθειας σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις”, δηλώνει η Marianna Smirnova, διευθύντρια προτύπων και διασφάλισης στην Πρωτοβουλία Ορυκτών Υπεύθυνης Προέλευσης (RMI) της Συμμαχίας Υπεύθυνης Επιχειρηματικής Συμπεριφοράς (Responsible Business Alliance, RBA). Η RMI υποστηρίζει τις εταιρείες μέλη της, όπως είναι η Google, στην αντιμετώπιση ζητημάτων αναζήτησης πηγών προμήθειας για τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους και αποτελεί χορηγό της συνεχιζόμενης εκστρατείας χειραφέτησης Ukweli.

Μία στρατηγική είναι η συμμετοχή σε ενεργές και επιτόπιες πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν την υπεύθυνη προμήθεια και την ανάπτυξη δυνατοτήτων σε τοποθεσίες εξόρυξης και για άλλους παράγοντες upstream. Η Smirnova δηλώνει ότι η αντιμετώπιση των ανθρώπων στις περιοχές που παράγουν ορυκτά με ταπεινότητα και σεβασμό είναι πολύ σημαντική.

“Έχουμε συναντήσει ορισμένους επικεφαλής συνεταιρισμών εξόρυξης, τόσο γυναίκες όσο και άντρες, που έχουν πραγματικό όραμα για τη γη τους και τα ορυκτά με τα οποία εργάζονται”, αναφέρει. “Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την πραγματικότητα που επικρατεί και να βρούμε συνεργατικές λύσεις ξεκινώντας από τη βάση. Πολλές φορές, οι λύσεις είναι ήδη εκεί, αλλά μπορεί να χρειάζονται υποστήριξη και επέκταση. Εναλλακτικά, αν υπάρχει κάποιο κενό, συνεργαζόμαστε με τους τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς για να το αντιμετωπίσουμε. Πάντα αναζητούμε τη συμμετοχή τέτοιων βασικών συνέταιρων στη ΛΔΚ και σε άλλες περιοχές υψηλού κινδύνου.”

Σύμφωνα με τη Smirnova, έργα όπως το Ukweli μπορούν να διαδραματίσουν πολύτιμο ρόλο βοηθώντας τις εταιρείες να κατανοήσουν αυτή τη δυναμική. “Ο εξανθρωπισμός της πρόκλησης είναι σημαντικός”, δηλώνει. “Μετά την προκαταρκτική προβολή της ταινίας στο ετήσιο συνέδριο της RMI, τα μέλη και οι συνεταίροι μας μάς ρωτούσαν πώς μπορούν να συνεισφέρουν στο μήνυμα χειραφέτησης και αυτοδιάθεσης της ταινίας. Για μένα, η ταινία ενισχύει πόσο σημαντικό είναι να συνεργαζόμαστε και να ακούμε τις φωνές των ανθρώπων στις χώρες που μας προμηθεύουν πρώτες ύλες.”

Τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις εταιρείες, ελπίζουμε ότι η ταινία θα ευαισθητοποιήσει το κοινό για το εμπόριο ορυκτών στη ΛΔΚ, μεταφέροντας τις προκλήσεις για τους Κονγκολέζους.

Σε τελική ανάλυση, το Ukweli είναι μέρος ενός κινήματος για να κατανοήσουμε καλύτερα την ΛΔΚ ως μια χώρα που προσπαθεί να βρει τη φωνή της.

“Αγωνίζομαι ώστε οι άνθρωποι να γνωρίζουν ότι το Κονγκό είναι δικό μας. Το βλέπεις;” — Μέλος της ομάδας Street Dancers

Παρακολουθήστε τώρα την ταινία

Γίνετε μέρος του κινήματος

Συμβάλετε στη διαμόρφωση της συζήτησης στη βιομηχανία, κοινοποιώντας την ταινία και την εκστρατεία Ukweli στα κοινωνικά δίκτυα που χρησιμοποιείτε. Χρησιμοποιήστε τα hashtag #raisethemic, #buildthepower, #ukwelitruth και #knowyourgold.

Χρησιμοποιήστε τα πρότυπα ανάρτησης παρακάτω για να προγραμματίσετε περιεχόμενο στους εταιρικούς ή προσωπικούς σας λογαριασμούς σε Facebook, Instagram, Twitter ή LinkedIn:

- @[COMPANY] ξέρατε ότι το #knowyourgold μπορεί να συμβάλει σε ασφαλή, υπεύθυνα βιοποριστικά μέσα για χιλιάδες εργαζομένους σε ορυχεία του Κονγκό και να μειώσει τη βία εναντίον των γυναικών; Θα τους υποστηρίξετε; #buildthepower #ukwelitruth

- Υποστηρίξτε οργανισμούς όπως τους @PanziUSA και Δρ. @DenisMukwege στη χειραφέτηση των θυμάτων και στην αυξημένη ορατότητα προγραμμάτων με επικεφαλής Κονγκολέζους. #raisethemic #buildthepower #ukwelitruth

- Υποστηρίξτε καλλιτέχνες όπως τη Rita στο #ukwelitruth απαιτώντας ένα τέλος στη βία και καλέστε τον κόσμο να βοηθήσει τον λαό του Κονγκό #buildthepower.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η εταιρεία μου;

Προμηθευτείτε πρώτες ύλες μόνο από χυτήρια και διυλιστήρια από περιοχές χωρίς συγκρούσεις. Πολλές εταιρείες εξακολουθούν να προμηθεύονται υλικά από χυτήρια που έχουν αποτύχει στους ελέγχους σχετικά με την εξόρυξη από περιοχές συγκρούσεων, γεγονός που διαιωνίζει την εκμετάλλευση στο Κονγκό.

Λιγότερες πλέον εταιρείες προμηθεύονται από την περιοχή των Μεγάλων Αφρικανικών Λιμνών. Υποστηρίξτε την προέλευση χρυσού από περιοχές χωρίς συγκρούσεις και τις ευκαιρίες βιοπορισμού σε κοινότητες εξόρυξης με οικονομικές επενδύσεις και δημόσια υποστήριξη. Μάθετε περισσότερα για τους οργανισμούς που μπορούν να βοηθήσουν: PPA, RMI.

Βελτιώστε και υποστηρίξτε τις δημόσιες αναφορές σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Μάθετε περισσότερα για τον οδηγό σε πόρους χρυσού ASM της RMI ή τις οδηγίες δέουσας επιμέλειας του OECD.

Επιδείξτε τη δέουσα επιμέλεια σε όλη τη διάρκεια του έτους, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των ετήσιων αναφορών. Η συνεχής δέουσα επιμέλεια γίνεται πιο εύκολη και λιγότερο ακριβή με την πάροδο του χρόνου. Επικεντρωθείτε στη σταθερή βελτίωση.