Η δύναμη της διαφάνειας: Πώς το Global Fishing Watch μεταμορφώνει τη διαχείριση αλιείας

Το Αρχιπέλαγος Revillagigedo του Μεξικού είναι "το μέρος με την πιο άγρια φύση στην τροπική Βόρεια Αμερική", όπως λέει ο θαλάσσιος ερευνητής Enric Sala. "Είναι λες και τα Νησιά Γκαλαπάγκος άνοιξαν υποκατάστημα στο Μεξικό."

Διάφοροι καρχαρίες και γιγαντιαία σαλάχια μεταναστεύουν ελεύθερα ανάμεσα στα τέσσερα ηφαιστειογενή νησιά του αρχιπελάγους. Ο Sala περιγράφει τα σαλάχια (τα οποία μπορούν να φτάσουν σε πλάτος το ύψος μιας καμηλοπάρδαλης) ως φιλικά και με περιέργεια, χαρακτηριστικά που τα κάνουν ιδιαίτερα δημοφιλή στους δύτες. Τόνοι, σφυρίδες, δελφίνια, μεγαπτεροφάλαινες και πέντε τύποι θαλάσσιας χελώνας συνεισφέρουν στη μαγευτική ποικιλία της υποθαλάσσιας ζωής.

Είναι ένα από τα ζωντανά οικοσυστήματα που κινητοποιεί οικολόγους όπως ο Sala, ο οποίος αγωνίζεται για την προστασία των τελευταίων σημείων άγριας φύσης των ωκεανών, ως διευθυντικό στέλεχος του National Geographic Pristine Seas. Ο Sala και η ομάδα του εξερεύνησαν τα νερά γύρω από το Revillagigedo το 2016, συγκεντρώνοντας επιστημονικά δεδομένα για την αναγνώριση του αρχιπελάγους ως ζώνης απαγόρευσης της αλίευσης, η οποία θα απαγόρευε τόσο την αλιεία όσο και άλλες εξορυκτικές δραστηριότητες.

Αυτό το μέρος όμως είναι και ένα από αυτά που οι κυβερνήσεις δυσκολεύονται να προστατεύσουν, καθώς πρέπει να συνδυαστούν με ισορροπία η υγεία του οικοσυστήματος, η επισιτιστική ασφάλεια και η οικονομία της αλιείας. Τα οικονομικά επιχειρήματα του κλάδου της εμπορικής αλιείας κατά του κλεισίματος των αλιευτικών πεδίων συνήθως επικρατούν στις διαβουλεύσεις.

Αυτό ίσχυε μέχρι τώρα, αλλά πρόκειται να αλλάξει χάρη στο Global Fishing Watch (GFW).

Χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα διαφάνειας του GFW και την παρακολούθηση σκαφών στην περιοχή, η Pristine Seas και οι ερευνητικοί συνεργάτες της κατάφεραν να παρατηρήσουν τις τοποθεσίες και τις συμπεριφορές των εμπορικών αλιευτικών στόλων σε όλο το Μεξικό και τα διεθνή ύδατα. Τα δεδομένα επέτρεψαν στην κυβέρνηση του Μεξικού να κατανοήσει με σαφήνεια ποιοι ψάρευαν, σε ποια σημεία και πόσο συχνά, πληροφορίες που αντέκρουσαν τους ισχυρισμούς του κλάδου.

"Το Global Fishing Watch μας επέτρεψε να δούμε πού ψάρευαν οι διάφοροι στόλοι", εξηγεί ο Sala, ο οποίος έδωσε ένα TED Talk για την οικονομία της αλιείας το 2018. "Όταν λοιπόν ο αλιευτικός κλάδος του Μεξικού είπε ότι "εμείς ψαρεύουμε κυρίως εδώ", είχαμε στη διάθεσή μας τα δεδομένα για να αποδείξουμε ότι αυτό δεν ίσχυε. Η χρήση του GFW άλλαξε τα πάντα για εμάς, αφού για πρώτη φορά μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε διαφανή δεδομένα στις διαπραγματεύσεις."

Διαφάνεια στις ανοιχτές θάλασσες

Η χρήση δεδομένων για την ανάδειξη σημαντικών ζητημάτων και την εμπεριστατωμένη λήψη αποφάσεων αποτελεί μακρά παράδοση στην Google. Το 2014 η ομάδα Κοινωνικής προσφοράς Earth άρχισε να εφαρμόζει το ίδιο σκεπτικό και στους ωκεανούς, ιδρύοντας το GFW σε συνεργασία με την Oceana και τη SkyTruth. Στόχος μας ήταν να προσφέρουμε μια διαφανή οπτική των δραστηριοτήτων εμπορικής αλιείας παγκοσμίως, ελπίζοντας να προστατεύσουμε τους σημαντικούς θαλάσσιους οικοτόπους και να παράσχουμε νέα εργαλεία για τη βιώσιμη διαχείριση αλιευτικών πεδίων μακροπρόθεσμα. Το 2016, στο συνέδριο Our Ocean του Υπουργού Εξωτερικών των Η.Π.Α. John Kerry, ξεκινήσαμε το GFW, μια δημόσια και διαδραστική προβολή περίπου 60.000 από τα μεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη παγκοσμίως. Η πλατφόρμα περιλαμβάνει έναν χάρτη στο διαδίκτυο, ο οποίος επιτρέπει σε όποιον διαθέτει σύνδεση στο διαδίκτυο να παρακολουθεί την αλιευτική δραστηριότητα σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, με δεδομένα από το 2012 έως και τρεις ημέρες πριν.

Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν, κυβερνήσεις, ερευνητές και οργανισμοί αλιείας άρχισαν να εμπλέκουν το GFW με ιστορικούς, νέους τρόπους: Δημιουργία νέων θαλάσσιων καταφυγίων, ενίσχυση της οικονομίας της αλιείας σε τοπικό επίπεδο, ακόμη και αναγνώριση σκαφών που κάνουν χρήση καταναγκαστικής εργασίας.

Ο πήχης είναι πολύ ψηλά. Περισσότερα από 3,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από τα ψάρια για τη λήψη σχεδόν του 20% της ζωικής πρωτεΐνης, ενώ η αλιεία βοηθάει στη βιωσιμότητα των οικονομιών δεκάδων χωρών. Κι όμως, περίπου το 90% των παγκοσμίων αλιευτικών αποθεμάτων επηρεάζονται από την υπεραλίευση ή έχουν εξαντληθεί. Επιπλέον, άνω του 15% των αλιευμάτων παγκοσμίως είναι παράνομα, δεν δηλώνονται και δεν ελέγχονται (ΠΑΑ).¹

Το GFW λειτουργεί ως εξής: Ανά πάσα στιγμή, περίπου 300.000 σκάφη εκπέμπουν δημόσια τη θέση τους στη θάλασσα, με χρήση δεδομένων συστημάτων αυτόματης αναγνώρισης (AIS), δηλαδή ενός σήματος παρόμοιου με το GPS για μεγάλα σκάφη, το οποίο σχεδιάστηκε ως μηχανισμός ασφαλείας για την αποτροπή συγκρούσεων. Η πλατφόρμα του GFW τροφοδοτεί αυτά τα δεδομένα, καθώς και άλλες πηγές δεδομένων (πάνω από 60 εκατομμύρια σημεία πληροφοριών ανά ημέρα) μέσω κατηγοριοποιητών μηχανικής εκμάθησης, για να προσδιορίζει τα σκάφη που είναι αλιευτικά, τον τύπο του αλιευτικού εξοπλισμού (π.χ. παραγάδι, γρι-γρι, τράτα) που χρησιμοποιούν και πότε και πού ψαρεύουν, σύμφωνα με τα μοτίβα κίνησής τους.

Οι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιούν τα δεδομένα όπως επιθυμούν και πολλοί από αυτούς τα αξιοποιούν πλήρως. "Βλέπουμε ολόκληρα ερευνητικά εργαστήρια και δημόσιους φορείς να μετασχηματίζουν την προσέγγισή τους στη διαχείριση της αλιείας", λέει ο Brian Sullivan, συνιδρυτής του GFW και ανώτερος διευθυντής προγραμμάτων.

Καταπολέμηση της πειρατείας στον ανοιχτό ωκεανό

Η Υπουργός Θαλάσσιων Ζητημάτων και Αλιευτικών Πεδίων της Ινδονησίας, Susi Pudjiastuti, χρησιμοποιεί τα δεδομένα του GFW για την καταπολέμηση της παράνομης αλιευτικής δραστηριότητας στα ύδατα της χώρας της.

Ενώ είναι ήδη πασίγνωστη για την επιθετική προσέγγισή της στη λήψη μέτρων στην αλιεία (από το 2014 έχει βυθίσει περισσότερα από 380 αλιευτικά σκάφη που παραβίασαν τοπικές πολιτικές για την αλιεία) η Pudjiastuti έκανε μια άλλη τολμηρή κίνηση το 2017. Το 2017 η Ινδονησία έγινε το πρώτο κράτος που κατέστησε δημόσια διαθέσιμο στο GFW το ιδιόκτητο σύστημά του για την επιτήρηση σκαφών (VMS).

Η χρήση AIS είναι υποχρεωτική σε όλα τα σκάφη άνω των 300 τόνων, ενώ οι κανονισμοί για τα μικρότερα σκάφη διαφέρουν ανά περιοχή. Στην Ινδονησία, η χρήση του VMS της χώρας είναι υποχρεωτική σε αλιευτικά σκάφη με χωρητικότητα 30 τόνους. Αυτή η κίνηση έβαλε αμέσως 5.000 μικρότερα σκάφη εμπορικής αλιείας στον χάρτη του GFW.

Το GFW αφιέρωσε δύο χρόνια σε στενή συνεργασία με άτομα στην κυβέρνηση της Ινδονησίας για την ανάλυση και την επεξεργασία του VMS και την κατανόηση των σημαντικών παραγόντων για αυτούς. Η συνεργασία προσέφερε νέες πληροφορίες, μέσω της μέτρησης της θέσης και της κίνησης των σκαφών, για τα σκάφη της Ινδονησίας τα οποία ψάρευαν για μεγαλύτερο διάστημα από το επιτρεπόμενο των τριών μηνών ή σε περιοχές όπου δεν είχαν άδεια λειτουργίας.

Η έρευνα υποδεικνύει ότι ο συνδυασμός πολιτικών και δεδομένων στην Ινδονησία λειτουργεί. Η αλιεία από αλλοδαπούς στα νερά της χώρας μειώθηκε κατά περισσότερο από 90% και η συνολική αλιεία κατά 25%, ενώ εκτιμήσεις αναφέρουν ότι αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στην οικονομία αλιείας της Ινδονησίας να ανθίσει, καθώς αποκαθίστανται τα αλιευτικά αποθέματα.²

Η συνεργασία μας με την Ινδονησία ήταν η πρώτη από αρκετές συνεργασίες του GFW με κυβερνήσεις το 2017 και το 2018. Η Pudjiastuti ανακοίνωσε τη δημοσιοποίηση του VMS της Ινδονησίας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους ωκεανούς το 2017 και κάλεσε και άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμα της χώρας. Το Περού δεσμεύτηκε και αυτό δημόσια αργότερα στη διάρκεια της ίδιας Διάσκεψης, ενώ ακολούθησε και η Κόστα Ρίκα τον Μάιο του 2018.

Για την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών στις 8 Ιουνίου 2018, το GFW κυκλοφόρησε δύο νέα επίπεδα για την καλύτερη κατανόηση της έκτασης της αλιείας: την πρώτη "ζωντανή" παγκόσμια προβολή με πιθανές μεταφορτώσεις και νυχτερινές εικόνες που βοηθούν στον εντοπισμό των σκαφών που λειτουργούν το βράδυ. Η μεταφόρτωση είναι μια πρακτική κατά την οποία γίνεται μεταφορά αλιευμάτων μεταξύ σκαφών στη θάλασσα, με στόχο την απόκρυψη της προέλευσης των αλιευμάτων και την πιθανή συγκάλυψη παράνομης αλιευτικής δραστηριότητας, λαθρεμπορίου ή ακόμη και καταναγκαστικής εργασίας. Οι νυχτερινές εικόνες, που δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με την Εθνική Ωκεανική και Ατμοσφαιρική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, αξιοποιούν τη δορυφορική ροή του οργάνου VIIRS (Visible Infrared Imaging Radiometer Suite) για την αναγνώριση περίπου 20.000 σκαφών που κινούνται κατά τη διάρκεια των νυχτερινών ωρών και δεν εκπέμπουν AIS. Οι εικόνες παρέχουν στους ερευνητές νέες πληροφορίες για τους τόπους αλιείας και τα μικρότερα σκάφη που δεν αναγνωρίζονταν στο παρελθόν στο GFW.

Τα οικονομικά οφέλη και τα οφέλη που προσφέρει στο οικοσύστημα η μη αλιεία

Σε πολλές περιπτώσεις, οργανισμοί χρησιμοποιούν το GFW για σκοπούς έρευνας και όχι λήψης μέτρων. Στην επιχειρηματολογία της κατά της μετατροπής του Αρχιπελάγους Revillagigedo σε ζώνη απαγόρευσης της αλίευσης, η βιομηχανία τόνου του Μεξικού ισχυρίστηκε ότι η σχετική απαγόρευση κοντά στα νησιά θα μείωνε την τοπική συγκομιδή τόνου κατά 20%, θα οδηγούσε στην απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας και θα προκαλούσε εκτόξευση της τιμής του τόνου στην ηπειρωτική χώρα.

Ωστόσο, η Pristine Seas συνεργάστηκε με το GFW για να διαπιστώσει τι πραγματικά συνέβαινε κοντά στο Revillagigedo. Σύμφωνα με δεδομένα του GFW, περίπου το 75% του τόνου που αλιεύεται από μεξικανικά σκάφη προέρχεται από διεθνή ύδατα (σε απόσταση από την ηπειρωτική χώρα), ενώ ποσοστό χαμηλότερο του 4% των αλιευμάτων προέρχεται από σημεία κοντά στο Revillagigedo.

Η έρευνα αποδείχθηκε καθοριστικής σημασίας για να λάβουν οι αρχές μια εμπεριστατωμένη απόφαση για το μέλλον του Revillagigedo. Το 2017 το αρχιπέλαγος ανακηρύχθηκε επίσημα ως Εθνικός Δρυμός 57.000 τετραγωνικών μιλίων όπου απαγορεύεται η αλίευση και αποτελεί μία από τις πέντε ζώνες απαγόρευσης της αλίευσης που αναγνωρίστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια με τη συμβολή της Pristine Seas βάσει της έρευνας του GFW.

Οι ερευνητές αξιοποιούν επίσης το GFW για να προβλέψουν τις προοπτικές της ορθής διαχείρισης της αλιείας. Μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα ανέλυσε τα δεδομένα του GFW για να αποκτήσει ολοκληρωμένη άποψη για την παράνομη, αδήλωτη και ανεξέλεγκτη αλιεία (ΠΑΑ) στην Ινδονησία. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα, η ομάδα έδειξε ότι, περιορίζοντας την ΠΑΑ, σε συνδυασμό με εφαρμογή ορίων στις ετήσιες συγκομιδές στο μέγιστο βιώσιμο επίπεδο, θα μπορούσε να εξασφαλιστεί αύξηση 14% στα αλιεύματα και 15% στα κέρδη έως το 2035 σε σύγκριση με τα τρέχοντα επίπεδα, χωρίς βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στα έσοδα.³

Ο Christopher Costello, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, εργάζεται επίσης στενά με τον Sala σε άλλες πιθανές χρήσεις του GFW, όπως η αξιολόγηση του αποθέματος των αλιευτικών πεδίων με βάση τον βαθμό αλιείας σε μια περιοχή. "Θεωρούμε ότι το GFW μπορεί να επιτρέψει την αξιολόγηση των αποθεμάτων από το διάστημα" δήλωσε ο ίδιος. "Επειδή οι ψαράδες ξέρουν να βρίσκουν τα ψάρια, μπορούμε να μελετήσουμε τη συμπεριφορά τους σχεδόν σε πραγματικό χρόνο και να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα δεδομένα για να κατανοήσουμε καλύτερα τα μεγέθη των αλιευτικών αποθεμάτων παγκοσμίως."

Το GFW αξιοποιεί τον ενθουσιασμό των ειδικών για να εξασφαλίσει εκτενέστερα αποτελέσματα. Οι συνεργασίες του GFW τροφοδοτούν την προοπτική του να κατανοεί και να προστατεύει τα αλιευτικά πεδία για μεγάλο διάστημα στο μέλλον.

"Τελικά, μπορούμε να συνδυάσουμε την εξειδίκευσή μας στη μαζική ανάλυση δεδομένων και τη μηχανική εκμάθηση με οργανισμούς που ασχολούνται με την επιστήμη και τις πολιτικές της αλιείας", λέει ο Sullivan από το GFW. "Όταν ξεκινήσαμε το 2016, όλοι μιλούσαν για την τεχνολογία. Λιγότερα από δύο χρόνια μετά, έχουμε φτάσει σχεδόν στο σημείο να θεωρούμε τη μηχανική εκμάθηση δεδομένη και οι συζητήσεις έχουν επεκταθεί στην επιστήμη, τις πολιτικές και τις επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο."